Isık Göl bölgesi, arkeolojik olarak çok zengin malzemeye sahiptir. 1969 yılında gölün hemen yakınında Almaata'ya 50 kilometre mesafede Eşik Avdanı'nda (Kapı Kazası) yapılan kazılarda, Milat'tan önceki yüzyıllara ait eşyalar ve altından elbiseli adam iskeleti bulun­muştur. Cesedin vücudunu saran zırhın üzeri, ince bir altın tabaka ile kaplanmış­tır. Beli saran kuşak ve zırhın üzerinden kuşağa kadar inen plakalar som altından yapılmış olup, üsluplaşmış bir arslan ba­sının friz halinde tekrarından meydana gelmiştir. Bunun yanında Gök-Türk harflerine benzeyen yazılar, yemek kap­ları, koşum takımları ve benzeri eşyalar da ele geçirilmiştir.
Yörede, M. Ö. III - M. S. I. yüzyıllar arasına ait Karakol kurganları vardır. Ayrıca, gölün batısındaki kurganlar, Ka­ray, Kırçin, Cargelan ve Oybulak adlı dört mezarlık grubu halinde yayılmışlar­dır. Bunların büyük bir kısmı, küçük tip mezarlardır. Kurganların dış çevresi 2-3 metre kadardır. Mezarlar Altay dağların­daki mezarlara çok benzemekte olup, üzerleri toprak ve taşla doldurularak yükseltilmiştir. Kurganın tepesi yumur­tayı andırmaktadır.
Kurganlarda bulunan yassı kaplar ve bazı ağaç eserler çok dikkat çekicidir. Balbal ve taş nineler, diğer buluntu yer­leriyle benzerlik göstermektedir. Çanak-çömlek üzerine işlenmiş çiçek resimlerine, birkaç demir parçasına, başı doğuya doğru konmuş kadın iskeletine tesadüf edilmiş, mezarların etrafı taş duvarlarla çevrilmiştir. Bölgede yapılan kazılarda, Moğolistan, Altay ve Tuva'da olduğu gi­bi heykellere rastlanmıştır. Burası, Tanrı Dağları'nın en çok heykel bulunan mevkiidir. Heykellerin çoğunda görülen eğri kılıçlar, Osmanlı kılıçları gibi, kına bağ­lanmış iki kayışla bel kemerlerine tutturulmuştur. Bunlar, tıpkı Orhun ve Tuva heykelleri gibi, sol elleri ile kılıçlarını, sağ elleri ile kadehlerini tutmaktadırlar. Heykellerin bıyıkları ve Türk tipinde şapkaları vardır. Gölün tam kenarındaki Uytala'da bulunan heykelin elinde ise bir bıçak görülmektedir.
Isık Göl'ün etrafında birçok harabe mevcuttur. Bu harabelerdeki kaleler da­ha çok Fergana'dakilere, şehirlerden Barsgan (Barshan) da Gök-Türk dönemindeki Soğd şehirlerine benzemekte­dir. Atbaş, Çumgal ve Tokuz Tarav harabelerinde eski eserlere daha çok rast­lanmıştır. Karluklar döneminde ise Çargelan, Çumgal, Çaldivar, Atbaş, Şirdak-Beg ve Manakeldi kaleleri vardı.
1959 yılında neşredilen raporlara gö­re, Isık Göl'ün kuzeyinde X-XIII. asırlara ait bol miktarda mezara tesadüf edil­miştir. Aynı sıralarda, Karluklar'ın bir kolu sayılan Çiğiller Isık Göl civarında yaşıyordu. Bu buluntular, Koy-su ve Ruslar'ın Dolinka adını verdikleri yerler­de ele geçirilmiştir.